Στην καθημερινή μας διατροφή είναι απαραίτητες, αφού καταπολεμούν και περιορίζουν την οξείδωση που μπορεί να προκαλέσει στον οργανισμό διάφορα προβλήματα υγείας. Μάθετε λοιπόν τα πάντα για τις αντιοξειδωτικές ουσίες.
Oι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι μόρια τα οποία μπορούν να επιβραδύνουν ή να εμποδίσουν την οξείδωση άλλων μορίων. Οξείδωση είναι μια χημική αντίδραση η οποία ουσιαστικά μεταφέρει ηλεκτρόδια από μια ουσία σε ένα οξειδωτικό μέσο. Αυτές οι χημικές αντιδράσεις δημιουργούν ελεύθερες ρίζες οι οποίες ξεκινούν αλυσιδωτές αντιδράσεις, που οδηγούν στην καταστροφή των κυττάρων μας, συμπεριλαμβανομένου και του γενετικού υλικού των κυττάρων. Η δράση τους σχετίζεται άμεσα με το πώς δρα το οξυγόνο μέσα στον οργανισμό. Για την παραγωγή ενέργειας, κάθε κύτταρο μέσα στον οργανισμό χρειάζεται συνεχή χορήγηση οξυγόνου. Για αυτό το λόγο το οξυγόνο είναι βασικό στη ζωή.
Παραδείγματα οξειδωτικής δράσης
Το μαύρισμα του μήλου όταν κοπεί.
Το τάγγισμα του λαδιού.
Όμως, όταν χώσετε το μήλο ή αχλάδι σε χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού ή αν βιταμίνη Ε προστεθεί σαν συντηρητικό στο φυτικό λάδι μειώνεται ο ρυθμός του ταγγίσματος.
Στον ανθρώπινο οργανισμό
Μια παρόμοια διαδικασία συμβαίνει και στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να προκαλέσουν οξείδωση ή καταστροφή των κυττάρων και μπορεί να είναι ο λόγος (ή ένας από τους λόγους) για προβλήματα υγείας όπως: καρκίνος, αρτηριοπάθειες, έμφραγμα, καταρράκτης, αρθριτικά.
ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΤΕ ΤΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που εξουδετερώνουν τη δράση των ελευθέρων ριζών είναι: β- καροτίνη, βιταμίνη C , βιταμίνη Ε. Μερικά ένζυμα που περιέχουν ορισμένα ιχνοστοιχεία- σελίνιουμ, χαλκός, ψευδάργυρος, μαγγάνιο καθώς και οι φυτικές ίνες δρουν σαν αντιοξειδωτικές ουσίες. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες βοηθούν στη μετατροπή των ελευθέρων ριζών σε «άκακες», άχρηστες ουσίες που αποβάλλονται πριν να προκαλέσουν κακό. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσουν στο να διορθώσουν μερική από τη ζημιά που έχουν κάνει οι ελεύθερες ρίζες στα κύτταρα. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες αλληλοσυμπληρώνονται μεταξύ τους και επειδή δουλεύουν σαν ομάδα έλλειψη/υπερβολική ποσότητα από μια από αυτές μπορεί να δράσει αρνητικά στο σύνολο. Φυσικά αντιοξειδωτικά όπως οι βιταμίνες C και Ε, τα καροτενοειδή, οι πολυφαινόλες (όπως τα φλαβονοειδή), το σελήνιο αποτελούν ωφέλιμα συστατικά των φρούτων, των λαχανικών, του ελαιόλαδου, του κρασιού και άλλων τροφίμων. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες αυτών των συστατικών θεωρούνται υπεύθυνες για πλήθος ωφέλιμων αποτελεσμάτων στον ανθρώπινο οργανισμό.
ΩΦΕΛΙΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ
Τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες είναι κατά κύριο λόγο τα φρούτα και τα λαχανικά, όπως τα πορτοκάλια, οι φράουλες, τα βατόμουρα, τα κεράσια, ο αρακάς, το σπανάκι, η πιπεριά, η ντομάτα, το κουνουπίδι και το μπρόκολο. Ο γενικός κανόνας είναι ότι όσο πιο έντονα και σκούρα χρωματισμένο είναι το φρούτο και το λαχανικό τόσο πιο ουσιαστική είναι η δράση του. Πέρα από τα φρούτα και τα λαχανικά, αντιοξειδωτικές ουσίες εμπεριέχονται και σε τροφές που πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο όπως το κόκκινο κρασί και η σοκολάτα, αλλά και το μέλι και το τσάι. Η μαύρη σοκολάτα, ενώ έχει έντονη αντιοξειδωτική δράση, η ανάμιξή της με γάλα καταστρέφει την αντιοξειδωτική της δράση.
ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ
Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον γύρω από τη χρήση των αντιοξειδωτικών ως συστατικά των λειτουργικών τροφίμων και ως συμπληρώματα διατροφής. Σε υψηλές δόσεις ή κάτω από δεδομένες συνθήκες, τα αντιοξειδωτικά συστατικά των λειτουργικών τροφίμων μπορεί να έχουν τοξική δράση. Τα αντιοξειδωτικά, είτε στη φυσική τους μορφή, είτε ως συμπληρώματα διατροφής, θεωρείται ότι έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες. Ωστόσο, νεότερα δεδομένα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν μειώνουν πάντα τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου και μπορεί να είναι και θέμα δοσολογίας αλλά και χρονικής τοποθέτησης και διάρκειας της χορήγησης των αντιοξειδωτικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι η αυξημένη κατανάλωση αντιοξειδωτικών μπορεί να εξουδετερώνει τις επιβλαβείς επιδράσεις των ενεργών μορφών οξυγόνου (ROS). Ωστόσο, αν και κάποιες προκαταρκτικές έρευνες είχαν δείξει ότι όντως τα αντιοξειδωτικά συντελούν στην καταπολέμηση του καρκίνου, τελικά οι αντιοξειδωτικές ουσίες των τροφών δεν πετύχαιναν να μειώσουν τη συχνότητα του καρκίνου. Η χρήση των αντιοξειδωτικών σε περίπτωση καρκίνου θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά και πάντα με καθοδήγηση.
Tips
Ψευδάργυρος
Αναπαραγωγή κυττάρων, ανάπτυξη και διόρθωση ιστών
Μέρος 70 ένζυμων
Βοηθά στη χρησιμοποίηση υδατάνθρακα, πρωτεΐνης και λίπους
Ποσότητα
Ενήλικες άντρες – 15 mg/μέρα
Ενήλικες γυναίκες – 12 mg /μέρα
Εγκυμοσύνη: 15 mg/ μέρα
Θηλασμός 19 mg /μέρα
Πηγές
Κρέας, ψάρι, συκώτι, αυγό, γάλα. Τα ολοσίταρα προϊόντα, σόγια, σιτάρι, όσπρια περιέχουν ψευδάργυρο αλλά η απορροφητικότητα τους στον οργανισμό είναι μειωμένη.
ΔΡΑ Ελένη Π. Ανδρέου
DProf, RD, LD κλινική διαιτολόγο – διατροφή και αγωγή υγείας