Αρωματικός και εύκολος στην παρασκευή, ο καφές φίλτρου είναι ένα από τα διασημότερα είδη στον κόσμο. Στην Ελλάδα, αρκετά συχνά το ευρύ κοινό τον αποκαλεί λανθασμένα «γαλλικό», αφού ο καφές φίλτρου δεν έχει καμία σχέση με τη Γαλλία. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή…
Η ιδέα πίσω από το χάρτινο φίλτρο
Το συγκεκριμένο είδος καφέ έχει πάρει το όνομά του από τη διαδικασία με την οποία φτιάχνεται, το γνωστό σε όλους φιλτράρισμα. Υπάρχουν αρκετοί μέθοδοι παρασκευής όπως το chemex, το clever dripper κ.ά.. Στο σπίτι συνήθως χρησιμοποιούμε την ατομική γαλλική πρέσα (french press) ή καφετιέρα με χάρτινο φίλτρο. Πρωτοεμφανίστηκε στην Ευρώπη το 17ο αιώνα και λόγω της αυξανόμενης ζήτησης του, κατασκευάστηκαν τα πρώτα φίλτρα από ύφασμα. Αυτό διευκόλυνε σε τέτοιο βαθμό την παρασκευή του, που αρκετές εταιρείες κατασκεύασαν, στα τέλη του 1700, τα Biggin Pots.
Το 1908, η Melitta Bentz θέλησε να λύσει ένα πολύ σημαντικό μειονέκτημα των φίλτρων που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε. Πιο συγκεκριμένα, το βασικό τους μειονέκτημα ήταν ότι ο καφές είχε μη φιλτραρισμένα κομματάκια. Η Bentz, από τη Δρέσδη της Γερμανίας, αποφάσισε να πειραματιστεί και να φτιάξει το «τέλειο» φίλτρο. Μέσα από τους πειραματισμούς της έφτιαξε μία χάρτινη εκδοχή, χρησιμοποιώντας απορροφητικό χαρτί από το σχολικό τετράδιο του γιού της, το οποίο τοποθέτησε πάνω από μία κατσαρόλα, που πρώτα είχε τρυπήσει στον πάτο. Όντας ικανοποιημένη με το προϊόν της κατέθεσε αίτηση για καταχώρηση πατέντας (Ιούλιος 1908), με την εταιρεία της (Mellita Bentz company) να κατασκευάζει μέχρι και σήμερα χάρτινα φίλτρα.
Και τελικά πώς κατέληξε να λέγεται «γαλλικός» στην Ελλάδα;
Δεν είναι γνωστό πώς κατέληξε στην Ελλάδα να λέγεται ο καφές φίλτρου «γαλλικός», αφού σε άλλες χώρες έχουν επικρατήσει άλλες ονομασίες όπως black coffee ή brew. Μία πιθανή εξήγηση είναι η ονομασία να προέρχεται από τη γαλλική πρέσα.
Η ιταλικής προέλευσης «γαλλική πρέσα»
Η γαλλική πρέσα (French press) ή cafetière είναι μια καφετιέρα χειρός, που έχει συνδεθεί με τον καφέ φίλτρου. Αναπτύχθηκε για πρώτη φορά το 1852, ωστόσο εμπορικά κυκλοφόρησε τον 20ο αιώνα. Το 1929, ο Ιταλός Attilio Calimani πρωτοπατένταρε μία εκδοχή της συσκευής ωστόσο η σημερινή της μορφή οφείλεται στον – επίσης – Ιταλό Faliero Bondanini. Η πρέσα αποτελείται από ένα κυλινδρικό δοχείο, όπου τοποθετείται ο αλεσμένος καφές και προστίθεται το ζεστό νερό. Στη συνέχεια, κατεβάζοντας σιγά-σιγά το έμβολο ο καφές φιλτράρεται αργά. Μετά από τη δημιουργία της cafetière επινοήθηκαν διάφοροι μέθοδοι παρασκευής του καφέ, όπου ζεστό νερό στάζει σε ένα φίλτρο γεμάτο καφέ. Παρά τους διαφορετικούς τύπους παρασκευής, ο καφές φίλτρου δεν έχασε τη δημοτικότητά του, λόγω των αρωμάτων του και των διαφορετικών ροφημάτων που μπορεί να φτιάξει κανείς όπως το cold brew, αλλά και του Irish Coffee.